تجربه کاربری یا UX چیست ؟

به اولین باری که از یک محصول خاص استفاده کردید، فکر کنید. مثلا موبایل‌تان را در نظر بگیرید. اولین باری که آن را در دست گرفتید یادتان هست؟ وزنش چقدر بود؟ راحت در دست‌تان جا می‌شد؟ استفاده از آن آسان بود یا فرایندهای پیچیده‌ای داشت؟ موقع بازی داغ می‌شد؟ چندبار هنگ کرد؟ مجموع تجربیاتی که در هنگام استفاده از موبایل برای‌تان پیش آمد باعث می‌شود تصمیم بگیرید دفعه بعد از آن برند خرید کنید یا نکنید. با این توضیح مشخص شد اهمیت تجربه کاربری یا UX چیست .

تجربه کاربر باعث می‌شود او به محصولات یا خدمات شما وفادار بماند یا به سراغ رقبا برود. تجربه کاربری عامل اصلی رونق کسب‌وکارها است و به همین دلیل تخصصی در این زمینه پدید آمده است. در کمپانی‌های بزرگ دنیا، بخشی برای طراحی تجربه کاربری یا User Experience Design وجود دارد.

UX در مورد تمامی محصولات و خدمات مطرح است اما این روزها در طراحی سایت اهمیت بیشتری پیدا کرده است. رقابت در دنیای اینترنت بسیار سخت است. همه سایت‌ها، چه آن‌هایی که محتوامحور هستند و چه فروشگاه‌های آنلاین، به دنبال ایجاد یک تجربه خوشایند برای مخاطبان خود هستند. این تجربه، بازدیدکننده‌ها را به مشتری یا مخاطب ثابت تبدیل می‌کند. در ادامه با مفهوم UX بیشتر آشنا می‌شویم.

طراحی تجربه کاربری یا UX چیست ؟

همان طور که گفتم، تجربه کاربر باعث می‌شود تصمیم بگیرد از خدمات و محصولات شما استفاده کند یا نکند. با این توضیح وظیفه طراح UX این است که راه حلی برای بهتر کردن تجربه کاربران پیدا کند. برای این کار باید محصول یا فرایند را از بیرون نگاه کند. یعنی آن را از دریچه چشم کاربرها ببیند. اکنون مشخص شد که تعریف طراحی UX چیست :

طراحی تجربه‌ کاربری یعنی ارزیابی تجربه‌ها، شناسایی نیاز‌ها و پیدا کردن راه حلی برای رفع مشکلات کاربران. هدف این کار ارائه خدمات یا محصولاتی است که برای کاربران مفید باشند و در آن‌ها احساس خوشایندی ایجاد کنند.

مرورگری را که همین الان در حال استفاده از آن هستید در نظر بگیرید. به احتما بسیار زیاد مرورگرتان اینترنت اکسپلورر نیست! چرا؟ هر دلیلی که الان به ذهن‌تان می‌آید زیرمجموعه تجربه کاربری ضعیف است.

اجزای طراحی تجربه کاربری یا UX چیست ؟

طراحی تجربه کاربری یک مسئله بسیار گسترده است و شامل حوزه‌های مختلفی می‌شود. در ادامه به بعضی از مهمترین حوزه‌ها اشاره می‌کنیم:

کاربرپژوهی: لازمه ایجاد یک تجربه خوشایند برای کاربران، شناخت آن‌ها است. به همین دلیل یکی از مهمترین بخش‌های طراحی تجربه کاربری، پژوهش درباره کاربران است. این کار از طریق نظرسنجی، بررسی شبکه‌های اجتماعی، رصد کردن کاربران سایت‌های رقیب و … انجام می‌شود.

رابط کاربری یا UI: یکی از مهمترین اجزای UX، رابط کاربری است. تخصصی که به تعامل میان انسان و ماشین می‌پردازد و هدفش تولید محصولاتی با قابلیت استفاده آسان است. توضیحات کامل در مورد UI را می‌توانید اینجا ببینید.

کاربردپذیری: این مورد به بررسی نحوه کاربرد محصول یا وب سایت برای کاربران می‌پردازد. یعنی باید بررسی کنیم چه امکاناتی برای کدام دسته از کاربران مناسب است تا به هدف مشخصی برسند.

قابلیت دسترسی: در این حوزه باید اطلاعات را به گونه‌ای معماری کنید که به راحتی در دسترس کاربران قرار بگیرد. مثلا در مورد یک وب سایت، منوها به گونه‌ای تنظیم می‌شوند که اطلاعات لازم با کمترین کلیک و کمترین پیچیدگی در اختیار بازدیدکننده قرار بگیرد.

استراتژی محتوا: طراح UX باید بداند انتشار چه نوع محتوایی، در چه زمانی و از چه طریقی باعث ایجاد تجربه کاربری خوشایند می‌شود.

یک طراح تجربه کاربری باید در مورد تمامی این زمینه‌ها آگاهی داشته باشد. البته برخی افراد تمرکز خود را روی یکی از این حوزه‌ها می‌گذارند و در آن زمینه متخصص می‌شوند.

طراحی تجربه کاربری چگونه انجام می‌شود؟

تا این جا با مفهوم تجربه کاربری آشنا شدید. حالا می‌خواهیم ببینیم مراحل طراحی تجربه کاربری یا UX چیست . مسلما اولین مرحله شناخت کاربران است. مثلا یک وب سایت را در نظر بگیرید. قبل از شروع به طراحی، ابتدا باید بدانیم مخاطبان هدف ما چه کسانی هستند. این کار را با جمع‌آوری داده‌های آماری و رصد مخاطبان به صورت آنلاین انجام می‌دهیم.

پس از شناسایی مخاطبان بالفعل و بالقوه، آن‌ها را بر اساس رفتارها و نیازهایشان دسته‌بندی می‌کنیم و گروه‌هایی را که برایمان اولویت دارند مشخص می‌کنیم.

سپس به نمایندگی از هر گروه یک پرسونا می‌سازیم. پرسونا یعنی یک شخصیت فرضی که نماینده ویژگی‌های کاربران هر گروه است. مشخصات هر پرسونا در قالب شناسنامه کاربری تدوین می‌شود.

در مرحله بعد سناریوهای کاربری بر اساس هر یک از پرسوناها طراحی می‌شود. به این ترتیب، روندها و جریان‌های کاربری بر اساس نیازها و رفتار مخاطبان طراحی می‌شود.

در مرحله آخر ساختار کلی صفحات سایت بر اساس داده‌های به دست آمده طراحی می‌شود.

تفاوت UI با UX چیست ؟

این دو اصطلاح گاهی به اشتباه به جای هم به کار می‌روند. اما همان طور که تا این جا متوجه شدید، UI یا رابط کاربری زیرمجموعه UX است.

UI به قابلیت استفاده محصول از سوی کاربران می‌پردازد و UX به تجربه و حسی که کاربران از محصول می‌گیرند.

برای داشتن تجربه کاربری خوب، باید رابط کاربری خوبی طراحی شود. یکی از معیارهای مهم در ایجاد تجربه کاربری خوشایند، کاربری آسان است. مثال طراحی سایت را در نظر بگیرید. فرض کنید کاربران وارد سایتی شوند که طراحی و منوهای پیچیده‌ای دارد. نمی‌توانند نکات مورد نظرشان را پیدا کنند، طبیعتا حس بدی پیدا می‌کنند و حس بد مساوی است با تجربه کاربری بد.

با مفهوم تجربه کاربری آشنا شدیم و مراحل آن را بررسی کردیم. حالا که می‌دانید UX چیست دوباره به محصولات و به ویژه سایت‌های مورد علاقه‌تان دقت کنید و سعی کنید نقاط ضعف و قوت آن‌ها را تشخیص دهید. هر کسب‌وکاری که داشته باشید، رعایت اصول طراحی تجربه کاربری یا حداقل توجه به آن‌ها، مفید خواهد بود. اگر بتوانید تجربه کاربری خوبی رقم بزنید، بازدیدکننده‌ها و مشتریان بالقوه، به کاربران دائمی و مشتریان وفادار تبدیل می‌شوند. در نهایت این هدف همه کسب‌وکارها است. دقت داشته باشید که تجربه کاربری روی سئو سایت نیز اثرگذار است. سایتی که ux خوبی داشته باشد، کاربران بیشتری را به خود جذب خواهد کرد؛ هر چه کاربران رضایت بیشتری داشته باشند، موتور جست‌وجو هم علاقه بیشتری به سایت نشان خواهد داد.